Stanowisko PRP w sprawie projektu ustawy o zawodzie psychoterapeuty

Od momentu powstania, Polska Rada Psychoterapii konsekwentnie dąży do uregulowania zawodu psychoterapeuty jako niezależnego zawodu zaufania publicznego. Nasze zaangażowanie w ten proces obejmuje m.in.:

• Czerwiec 2023: Jako pierwsza organizacja w Polsce, PRP 16 czerwca przedstawia publicznie projekt ustawy o zawodzie psychoterapeuty, sfinansowany w całości ze składek członkowskich (budżet stowarzyszenia stowarzyszeń 200 000 zł).

• 2022 i 2023: Organizacja przez Zarząd PRP II i III ogólnopolskiej Narady Psychoterapeutów – spotkania, które łącznie zgromadziły rekordową liczbę ponad 6000 psychoterapeutów z całej Polski i kilkanaście stowarzyszeń, w tym PTP, PTP, PTTPB oraz członków PRP. Narady Psychoterapeutów stały się kluczowym czynnikiem, który umożliwił powrót do szerokich rozmów między przedstawicielami różnych organizacji psychoterapeutycznych i powołania nieformalnej grupy roboczej.

• Do października 2024: Polska Rada Psychoterapii, dążąc do konstruktywnego dialogu i współpracy na rzecz uregulowania zawodu psychoterapeuty, aktywnie uczestniczyła w pracach Parlamentarnego Zespołu ds. Ustawowego Uregulowania Zawodu Psychoterapeuty. Równolegle, nasi przedstawiciele – do października 2024 r. Renata Mizerska, Daniel Mihuniewicz, a w pierwszym roku także Sylwia Żyła, Agnieszka Jankiewicz i Maria Szuster – intensywnie pracowali w ramach nieformalnej Grupy Roboczej, dążąc do wypracowania rozwiązań akceptowalnych dla całego środowiska. Udział R. Mizerskiej był przez kilkanaście tygodni zawieszony w związku z pełnieniem funkcji pierwszej Konsultant Krajowej ds. psychoterapii. Członkowie Rady wielokrotnie i rzetelnie analizowali materiały przedstawiane przez liderów GR, zawsze kierując się dobrem osób korzystających z psychoterapii i troską o wysokie standardy zawodu.
  

• Projekt 2.0: autorski Projekt 2.0 – kompleksową propozycję regulacji zawodu psychoterapeuty jako zawodu zaufania publicznego. Projekt ten, opracowany na podstawie wielomiesięcznych analiz i konsultacji, stanowi merytoryczną odpowiedź PRP na kluczowe wyzwania legislacyjne i uwzględnia postulaty zgłoszone przez szerokie środowisko psychoterapeutyczne podczas otwartych konsultacji publicznych w latach 2024 i 2025. Projekt 2.0 zawiera konkretne rozwiązania dotyczące m.in. powołanie Rzecznika Praw Osób Korzystających z Psychoterapii, obowiązek konsultacji ze wszystkimi członkami samorządu ważnych decyzji, zarządzanie konfliktami interesów, w tym obowiązek”samowyłączenia”, określenie limitów kosztów. Poznaj zapisy Projektu 2.0

Doceniamy wysiłek włożony przez osoby pracujące na forum Grupy Roboczej, z którymi wspólnie przez długi czas pracowaliśmy. Wierzymy, że merytoryczna dyskusja i wymiana doświadczeń są kluczowe dla wypracowania jak najlepszych rozwiązań. Mamy nadzieję, że uwzględnienie zgłoszonych uwag (do Sejmu wpłynęły aż 7574 ankiety w toku konsultacji społecznych projektu), w tym naszych propozycji, pozwoli na stworzenie ustawy, która będzie służyć całemu środowisku psychoterapeutycznemu.

Stanowisko PRP w sprawie projektu ustawy o zawodzie psychoterapeuty

Konsultacje w Sejmie projektu poselskiego to długo oczekiwany i kluczowy krok w kierunku wzmocnienia ochrony osób korzystających z psychoterapii zapewnienia najwyższego standardu usług oraz doprecyzowania praw i obowiązków i środków chroniących psychoterapeutów. Opinie ekspertów wskazują, że obecnie procedowany projekt wymaga znaczących modyfikacji, aby w pełni zrealizować cele, jakimi są skuteczna ochrona osób korzystających z psychoterapii i stworzenie silnego, niezależnego samorządu.

Polska Rada Psychoterapii jest gotowa do kontynuowania prac, wykorzystując własne doświadczenia i przygotowane rozwiązania szczegółowe.  Naszym celem są regulacje, które minimalizują ryzyko jednostronnych rozwiązań i zapewniają równowagę oraz transparentność i zasady uczciwej konkurencji na dynamicznie rosnącym rynku psychoterapeutycznym.

Kluczowe 5 obszarów wymagających zmian:

1. Powołanie Rzecznika Praw Osób Korzystających z Psychoterapii.
2. Wzmocnienie roli i nadzoru samorządu, w tym izb regionalnych, aby zapewnić rzeczywistą niezależność i kontrolę certyfikacji, akredytacji, w tym ograniczenie ilości kadencji i możliwości łączenia stanowisk w samorządzie oraz partycypację ogółu psychoterapeutów, adekwatne procedury odwoławcze.
3. Zrównoważenie kompetencji organów samorządu i zewnętrznych stowarzyszeń/sekcji nieposiadających osobowości prawnej. Istnieje realne ryzyko, że obecne brzmienie projektu doprowadzi do dominacji rynku szkoleń, certyfikacji i akredytacji przez wąską grupę podmiotów i podmiotów z nimi powiązanych. Dodatkowo, budzi obawy przymus korzystania przez psychoterapeutów z odgórnie przypisanych ośrodków certyfikacyjnych z pominięciem możliwości wyboru, brak kontroli samorządu nad szkoleniem superwizorów i adekwatnych procedur odwoławczych od decyzji podmiotów zewnętrznych wobec samorządu.
4. Wprowadzenie mechanizmu kontroli nad opłatami za certyfikację i funkcjonowanie samorządu, aby uniknąć sytuacji, w której psychoterapeuci będą ponosić nadmierne obciążenia finansowe. Należy też rozważyć kwetię odpłatności za obowiązkowe staże.
5. Wprowadzenie jasnych i silnych regulacji gwarantujących prawa osoby korzystającej z psychoterapii, szczególnie w obliczu dynamicznego rozwoju technologicznego, w szczególności używania narzędzi Sztucznej Inteligencji w procesie diagnozy i psychoterapii, świadczenia usług na odległość, przekazywania zapisów sesji podmiotom zewnętrznym i prowadzenia elektronicznej dokumentacji procesu. Pozwoli to również na ochronę psychoterapeutów przed roszczeniami osób z tytułu naruszenia ich prawa do prywatności.

Jak wynika z uzasadnienia projektu, o kluczowych kwestiach dotyczących 20.000 psychoterapeutów, takich jak dostęp do zawodu, decydować ma zaledwie 10 członków Krajowej Rady Psychoterapeutów (KRP) oraz 40 członków Krajowego Zjazdu Psychoterapeutów (KZP), a także podmioty zewnętrzne – wybrane stowarzyszenia i sekcje nieposiadające osobowości prawnej. Budzi to poważne wątpliwości co do reprezentatywności i transparentności tego modelu. Taka konstrukcja niesie ze sobą ryzyko: arbitralności, braku przejrzystości, ograniczenia mechanizmów demokracji wewnętrznej, nierównego traktowania podmiotów i osób działających na rynku usług psychoterapeutycznych, a także uprzywilejowania określonych grup, firm i powiązanych z nimi podmiotów. Alternatywne rozwiązanie ww. problemów można znaleźć w Projekcie 2.0 PRP.

Poniżej przedstawiamy szczegółowe uwagi i propozycje konkretnych zmian w poselskim projekcie ustawy, które – w naszym przekonaniu – pozwolą wyeliminować zidentyfikowane problemy i zapewnić, że regulacja zawodu psychoterapeuty przyniesie realne korzyści zarówno osobom korzystającym z psychoterapii, jak i samym psychoterapeutom.

Zwracamy się z propozycją spotkania na forum komisji sejmowej lub w ramach konsultacji eksperckich. Jesteśmy gotowi do merytorycznej dyskusji i konstruktywnej współpracy, a także do dalszego dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, aby wspólnie zadbać o przyszłość polskiej psychoterapii.